Menopoz Döneminin Evreleri
Menopoz, kadın yaşamının doğal bir evresidir ve adet döngüsünün sona ermesiyle birlikte üreme yetisinin kaybedildiği bir dönemi ifade eder. Bu geçiş sürecinin evrelerini ve hormon düzeylerindeki değişimlerin vücuda etkilerini anlamak, bu dönemi sağlıkla ve yaşam kalitesinden ödün vermeden geçirmeye yardımcı olur.
1. Premenopoz
Hormon seviyelerinde henüz belirgin değişikliklerin yaşanmadığı, adet döngüsünün düzenli devam ettiği dönemdir. Bu aşamada östrojen ve progesteron seviyeleri genellikle sabittir ve kadın doğurganlığını sürdürmektedir.
2. Perimenopoz
Menopoza geçiş sürecidir ve genellikle 40’lı yaşların ortasında başlar. Östrojen seviyelerinde dalgalanmalar görülmeye başlar. Adet düzensizlikleri, sıcak basmaları, gece terlemeleri, uyku bozuklukları, ruh hali değişimleri gibi belirtiler sıkça görülür. Bu dönem birkaç ay veya birkaç yıl sürebilir.
(kaynak)
3. Menopoz
Bir kadının arka arkaya 12 ay boyunca hiç adet görmemesiyle tanımlanır. Ortalama menopoz yaşı 51 civarındadır. Bu dönemde yumurtalıklar östrojen ve progesteron üretimini büyük oranda durdurur.
4. Postmenopoz
Menopoz sonrası dönemdir. Perimenopoz döneminde başlayan semptomlar sürebilir fakat zamanla azalır. Ancak östrojen seviyesinin kalıcı olarak düşük kalması nedeniyle osteoporoz ve kalp-damar hastalıkları riski artar.
Kadın Hormonlarının Önemi
Östrojen ve Progesteronun Görevleri:
- Östrojen: Adet döngüsünün düzenlenmesini sağlar, kemik sağlığını destekler, cilt ve mukoza yapısını korur, kolesterol dengesine ve ruh haline etki eder.
- Progesteron: Rahim iç tabakasını gebelik için hazırlar, adet döngüsünü düzenler ve gebeliğin sürdürülmesine yardımcı olur.
Hormon Düzeylerinin Düşmesinin Etkileri:
- Kemik Sağlığı: Östrojenin azalması, kemik yoğunluğunda kayba neden olur ve osteoporoz riskini artırır.
- Kalp Damar Sistemi: Kolesterol dengesizlikleri oluşabilir, kalp hastalıkları riski yükselir.
- Ürogenital Sistem: Vajinal duvarlar incelir, kuruluk ve idrar yolu enfeksiyonları daha sık görülür.
(kaynak)
Premenopoz Döneminde Yapılması Gerekenler
1. Fiziksel Aktivite:
Düzenli egzersizler (aerobik ve ağırlık çalışmaları) kas kütlesini korur, kemikleri güçlendirir ve genel sağlığı destekler. Özellikle sarcopenia (yaşla birlikte kas kaybı) riskine karşı önemlidir.
2. Sağlıklı Beslenme:
Kalsiyum ve D vitamini açısından zengin bir diyet, kemik sağlığı için elzemdir. Süt ürünleri, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler ve balık önerilir. Gerekirse takviye kullanılabilir.
(kaynak)
3. Kilo Kontrolü:
Fazla kilolar eklem yükünü artırır ve kalp hastalığı riskini yükseltir. Yağ dokusundaki hormonal dengesizlikler de süreci olumsuz etkileyebilir.
4. Düzenli Doktor Kontrolleri:
Hormonal değişimler, kemik yoğunluğu ve genel sağlık durumu için düzenli takip, erken müdahale şansı sağlar.
Menopozal Hormon Tedavisi (MHT)
Endikasyonlar:
- Şiddetli sıcak basmaları ve gece terlemeleri
- Vajinal kuruluk, cinsel ilişkide ağrı
- Yüksek osteoporoz riski ve diğer tedavilerin uygun olmaması
Kontrendikasyonlar:
- Meme veya rahim kanseri öyküsü
- Venöz tromboz geçirmiş olmak
- Karaciğer hastalıkları
- Kontrolsüz hipertansiyon
Efsaneler ve Gerçekler:
- Efsane: Hormon tedavisi meme kanseri yapar.
Gerçek: Risk, kullanılan hormon tipi, süre ve bireysel faktörlere bağlıdır. Uygun dozda ve doğru hasta seçimiyle risk minimuma iner.
(kaynak) - Efsane: Her kadın hormon tedavisi almalıdır.
Gerçek: Tedavi kişiye özel planlanmalı ve risk-fayda analizi yapılmalıdır.
Kas Kütlesi ve Olası Komplikasyonların Önemi
Sarkopeni:
Yaşa bağlı kas kütlesi kaybıdır. Denge bozukluğu, düşme ve kırıklara yol açabilir.
Osteoporoz:
Kemik yoğunluğu azalır, kırık riski artar. Erken tanı için kemik yoğunluğu ölçümleri (densitometri) önerilir.
Atrofik Sistit ve Vajinit:
Östrojen düşüşü nedeniyle idrar yollarında ve vajinada kuruluk, tahriş ve enfeksiyon oluşabilir. Bu durumlar hormon tedavisiyle ve lokal östrojen uygulamalarıyla yönetilebilir.
Sonuç
Menopoz, hayatın doğal bir evresi olsa da doğru bilgi, önlem ve tıbbi destek ile bu dönemi konforlu geçirmek mümkündür. Kas ve kemik sağlığı, hormon dengesi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle kadınlar kaliteli yaşamlarını sürdürebilir.
💡 Uzman bir kadın doğum doktoru mu arıyorsunuz?
Tedolog.com üzerinden size en yakın jinekoloji uzmanını hemen bulun ve sağlıklı yaşlanma süreciniz için doğru adımı atın!
Kaynaklar:
Menopause hormone therapy: Is it right for you?
Postmenopausal Atrophic Vaginitis
